Η εμμηνόπαυση είναι μια απόλυτα φυσιολογική διαδικασία, η οποία υποδεικνύει τον τέλος της εμμήνου ρύσεως και την ολοκλήρωση της γονιμότητας κατ’ επέκταση. Η εμμηνόπαυση θεωρείται πως ξεκινάει 12 μήνες μετά την τελευταία περίοδο της γυναίκας.

Εμμηνόπαυση μπορεί να παρουσιαστεί στη γυναίκα λίγο μετά την ηλικία των 50 ετών, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι δεν μπορεί να υπάρξει και πρόωρη εμμηνόπαυση από τα 35 – 44 χρόνια της ή ακόμα και στην ηλικία των 60 ετών.

Η λεγόμενη κλιμακτήριος είναι το χρονικό διάστημα που προηγείται της οριστικής αυτής εμμηνόπαυσης. Η εμμηνόπαυση συμβαίνει σε μια γυναίκα όταν διανύει την δεκαετία μεταξύ των 40-50 χρόνων, αν και σύμφωνα με τα στατιστικά στοιχεία, ο μέσος όρος εμφάνισης είναι τα 51 – 52 έτη.

Η κλιμακτήριος έχει συνήθως διάρκεια 1 – 2 χρόνια πριν μεταβεί η γυναίκα στην εμμηνόπαυση και το βασικό χαρακτηριστικό της είναι οι διαταραχές του κύκλου. Οι κύκλοι αρχικά είναι μικρότεροι, στη συνέχεια γίνονται πιο αραιοί, μέχρι το σημείο που θα σταματήσουν εντελώς.

Η εμμηνόπαυση και η εγκυμοσύνη, πράγματι μοιράζονται ορισμένα κοινά συμπτώματα, που ενδέχεται να δημιουργήσουν σύγχυση σε μια γυναίκα, ειδικά όταν αυτή διανύει την 4η δεκαετία της ζωής της.

Το βασικό χαρακτηριστικό της εγκυμοσύνης είναι η απουσία της περιόδου για τους 9 μήνες της κύησης, δεν αποκλείεται όμως η γυναίκα να παρουσιάσει το φαινόμενο της μεσοκυκλικής σταγονοειδούς αιμορραγίας, η οποία εκδηλώνεται με σταγόνες αίματος και συχνά συγχέεται με την περίοδο.

Τέλος, αξίζει να αναφερθεί πως ορισμένα από τα συμπτώματα της περιεμμηνόπαυσης, παρουσιάζουν επίσης κοινή συμπτωματολογία με αυτή της εγκυμοσύνης.

Τα σωματικά συμπτώματα ξεκινούν την εμφάνισή τους από την απότομη ή σταδιακή αλλαγή των ορμονών και συγκεκριμένα, με τα μειωμένα οιστρογόνα και προγεστερόνη. Συνήθως το πρώτο σύμπτωμα που κάνει την εμφάνισή του, είναι οι εξάψεις.

Στους μήνες ή χρόνια που μεσολαβούν, έως την εμμηνόπαυση, μια γυναίκα μπορεί να αντιμετωπίσει τα εξής συμπτώματα:

Η μετάβαση προς την εμμηνόπαυση ονομάζεται περιεμμηνόπαυση και αποτελεί  ένα συχνό και αναμενόμενο φαινόμενο. Το πιο σύνηθες σε αυτή την φάση, είναι η έμμηνος ρύση να πραγματοποιείται κάθε 2-4 μήνες, κυρίως 1-2 χρόνια πριν από την εμμηνόπαυση. Πάρα την ασταθή εμφάνιση των περιόδων, η πιθανότητα εγκυμοσύνης παραμένει.

Όταν η γυναίκα μπει στην περίοδο της περιεμμηνόπαυσης, είναι καλό να αρχίσει να προγραμματίζει τακτικές επισκέψεις στον γιατρό, για την προληπτική φροντίδα της υγείας της.

Οι απαραίτητες εξετάσεις που πρέπει να κάνει περιλαμβάνουν:

• Φυσιολογική μείωση των ορμονών που σχετίζονται με την γονιμότητα, με το πέρασμα του χρόνου – Καθώς η γυναίκα πλησιάζει τα 40, οι ωοθήκες παράγουν μειωμένα ποσοστά από οιστρογόνα και προγεστερόνη, οι οποίες είναι οι ορμόνες που ρυθμίζουν την έμμηνο ρύση, με αποτέλεσμα να μειώνεται και η γονιμότητα. Στην δεκαετία των 40 η έμμηνος ρύση μιας γυναίκας ενδέχεται να αλλάξει σημαντικά και να περάσει από διάφορα στάδια, μέχρι που τελικά οι ωοθήκες θα σταματήσουν να παράγουν ωάρια.
• Πρωτοπαθής ανεπάρκεια ωοθηκών – Η εμμηνόπαυση μπορεί να είναι αποτέλεσμα της πρωτοβάθμιας ανεπάρκειας ωοθηκών, όταν δηλαδή οι ωοθήκες δεν είναι σε θέση να παράγουν φυσιολογικά επίπεδα ορμονών, εξαιτίας γενετικών παραγόντων, ή ύπαρξης αυτοάνοσης νόσου
• Ολική υστερεκτομή μετά των εξαρτημάτων– Στην περίπτωση της ολικής υστερεκτομής και της αμφοτερόπλευρης ωοθηκεκτομής (την χειρουργική επέμβαση που αφαιρεί την μήτρα και τις ωοθήκες), η γυναίκα μπαίνει απευθείας στην εμμηνόπαυση, χωρίς να μεσολαβήσει καμία μεταβατική περίοδος.
• Χημειοθεραπεία/Ακτινοβολία – Αυτές οι θεραπείες του καρκίνου μπορούν να προκαλέσουν εμμηνόπαυση και την εμφάνιση διαφόρων συμπτωμάτων της.  Η διακοπή της περιόδου δεν είναι πάντα μόνιμη μετά από χημειοθεραπεία.
• Μακροχρόνιες και σοβαρές παθήσεις

• Εξάψεις – Καλό θα είναι να καταναλώνεις άφθονο κρύο νερό και να παραμένεις σε δροσερά μέρη. Επίσης, σημαντική βοήθεια θα είναι να φοράς διάφορες στρώσεις από ρούχα και όχι μια και μοναδική. Πολλές γυναίκες έχουν παρατηρήσει σημαντική ανακούφιση απο την λήψη φυτο- οιστρογόνων που έχουν βάση την σόγια.
• Μείωση κολπικής δυσφορίας – Χρησιμοποίησε κολπικά λιπαντικά με βάση το νερό ή ειδικές κρέμες που θα προτείνει ο γυναικολόγος που περιέχουν κολλαγόνο και υαλουρονικό οξύ. Μην επιλέγεις προϊόντα που περιέχουν γλυκερίνη, καθώς μπορεί να προκαλέσουν ερεθισμό ή κάψιμο. Διατηρώντας ενεργή σεξουαλική ζωή επίσης, ενισχύεται η αύξηση της ροής αίματος στον κόλπο
• Ύπνος – Απόφυγε την υπερβολική κατανάλωση καφεΐνης και αλκοόλ και αν οι εξάψεις διαταράσσουν τον ύπνο σου, επικοινώνησε με τον γυναικολόγο σου για να σου προτείνει μια υγιή μέθοδο αντιμετώπισης. Η χορήγηση συμπληρωμάτων διατροφής που περιέχουν μελατονίνη και μαγνήσιο είναι απόλυτα ασφαλής και επαναφέρει την καλή ποιότητα του ύπνου.
• Τεχνικές χαλάρωσης – Οι βαθιές αναπνοές, ο βελονισμός και το μασάζ μπορούν να ανακουφίσουν από τα ενοχλητικά συμπτώματα της εμμηνόπαυσης.
• Ενδυνάμωση πυελικής περιοχής – Οι ειδικές αυτές ασκήσεις ονομάζονται ασκήσεις Kegel και συμβάλλουν στην ενδυνάμωση της λεκάνης και στην βελτίωση της ακράτειας των ούρων
• Υγιεινή διατροφή – Μια διατροφή που περιλαμβάνει ποικιλία από φρούτα, λαχανικά και δημητριακά, ενώ παράλληλα είναι χαμηλή σε λιπαρά και σάκχαρα, θεωρείται ισορροπημένη και σωστή και έτσι ελέγχεται αποτελεσματικά το σωματικό βάρος που αυξάνεται λόγω του μειωμένου μεταβολισμού.
• Διακοπή του καπνίσματος – Το κάπνισμα αποδεδειγμένα αυξάνει τον κίνδυνο προβλημάτων υγείας που σχετίζονται με το καρδαγγειακό και μπορεί να συμβάλλει στην αύξηση των εξάψεων, μέχρι και σε σημείο να πρόκληθεί πρόωρη εμμηνόπαυση.
• Τακτική άσκηση – Η τακτική άσκηση μπορεί να προστατέψει απέναντι σε μια σειρά από προβλήματα υγείας, όπως οι καρδιακές παθήσεις, ο διαβήτης και η οστεοπόρωση, ενώ αποδεδειγμένα μειώνει την συχνότητα και την ένταση των εξάψεων.

Μαιευτήρας Χειρουργός Γυναικολόγος MD,MSc,PhD,DFFP

Για την καλύτερη εξυπηρέτηση του κοινού, ο γιατρός δέχεται μόνο μετά από ραντεβού.